Voor de FNP is onze cultuur een belangrijke en levende zaak die wordt gemaakt door mensen en gemeenschappen die met elkaar samenwerken, die met elkaar in verbinding staan. We zien cultuur in ons dagelijks leven zonder dat we dat altijd door hebben. Onze cultuur beïnvloedt onze sport, ons erfgoed, onze economie en onze manier van leven. Het brengt mensen bij elkaar en in gesprek, ook over de grote uitdagingen in deze wereld.

Maar op het gebied van cultuur zal er een keuze moeten worden gemaakt. Het huidige beleid (Nij Poadium) loopt deze periode af. De FNP wil op twee sporen inzetten. Het eerste is een robuuste basisinfrastructuur. Dat betekent dat musea, openluchtvoorstellingen, Hafabra, toneelinfrastructuur en de evenementen die het verhaal van Fryslân vertellen en doorgeven weer moeten kunnen rekenen op een bijdrage van de provincie. Het tweede gaat over eerlijke kansen.

In dat licht moet er een heldere subsidieregeling komen onder regie van het hiervoor genoemde leefbaarheidsloket. Het aantal toeschouwers, bezoekers en de relatie met Fryslân, zijn geschiedenis, taal of (regionale) talenten moeten de pijlers worden voor de hoogte van de bijdragen. Op die manier heeft het totale culturele veld in Fryslân dezelfde kansen. Van het Veenhoop-festival tot aan Welcome to the Village.

Een bijzondere vermelding voor Arcadia/LF2028 is hier eveneens op zijn plek. Het werk dat in aanloop naar 2018, het culturele hoofdstad-jaar, en in het kader van Arcadia is verzet, verdient een pluim. We willen de organisatie betrekken bij het verder gestalte geven aan het nieuwe cultuurbeleid binnen de geschetste kaders. Het talent dat in Fryslân rondloopt moet worden behouden en dat verdient een toekomstbestendig verhaal, met gelijkwaardige kansen. Ook pleit de FNP voor een Fries Cultuur Fonds om talent uit onze eigen provincie te ondersteunen. Jongeren moeten de kans en tijd krijgen om hun te ontwikkelen. De laatste jaren hebben we gezien dat de sector onder grote druk kwam te staan. We zagen dat de mensen in het culturele veld moeite hadden het hoofd boven water te houden. Datgene wat kwetsbaar is verdient bescherming.

De touwtjes zelf in handen

De FNP vindt dat de provincie zelf de beschikking moet hebben over de cultuurgelden, die nu landelijk en Europees worden verdeeld. De provincie is zelf het beste in staat om prioriteiten aan te brengen over wie de gelden moet krijgen. De touwtjes zelf in handen. Tot het zover is zal er vanuit de provincie steun moeten komen bij het aanvragen van landelijke en Europese gelden. Met robuuste aanvragen moet Fryslân ontzettend veel meer geld voor projecten in Fryslân binnenhalen. Dat moet een stevige ambitie zijn.

De meertalige provincie

Fryslân is een meertalige provincie. Met naast het Fries als vanzelfsprekendheid ook het Nederlands, Bildts, Stellingwerfs en tal van streektalen en dialecten, zoals de verschillende varianten van het Stadsfries, de talen van onze eilanden en het Zuid-Lauwerlands. Voor de FNP staat voorop dat het Taalplan Frysk in 2030 er werkelijk moet staan. De tijd dat mensen hier opgroeiden als analfabeet in de taal van hun hart moet voorbij zijn. Er is nog veel werk te verzetten. Met onze partners in het veld is de provincie goed op weg om de doelen van 2030 te behalen; dat verdient de komende jaren, maar ook daarna alle steun. De FNP zet in op een eigen provinciale onderwijsinspectie met bevoegdheden op alle onderwijsniveaus die ook controleert op de uitvoering van de profielen op de scholen, en niet alleen op aanbod. We zien dat landelijk de aandacht voor het Fries nog steeds ver achter blijft bij de prioriteit die aan andere vakken wordt gegeven. Dat moet uit zijn. Daarnaast willen we binnen de nieuwe Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur tussen de Provincie Fryslân en het Rijk ruime aandacht voor het onderwijzen van onze geschiedenis.

Fries? Heel gewoon maar stiekem ook wel heel bijzonder

De FNP wil in deze periode meters maken met de zichtbaarheid van het Fries en de andere (streek-)talen. Voor de jaren 2023 en 2024 is daar jaarlijks € 350.000 voor beschikbaar. De FNP wil dat bedrag omhoog brengen en het bedrag voor de komende periode (van vier jaar) structureel maken. Gemeenten moeten op die manier gesteund worden om robuuste taalbeleidsplannen te maken en het gekibbel om het geld moet daarmee ook over zijn. We zijn trots op onze taal en cultuur en dat mag wat kosten. Daarom wil de FNP eveneens een taalcoördinator voor het Friese MKB aanstellen. De economische waarde van taal is groot. Het is onderscheidend en vooral ook voor de toeristische sector zeer interessant. Dat moet aangejaagd worden en daarom vindt de FNP dat de provincie zelf het goede voorbeeld moet geven. Voor provinciale uitingen en uitingen met provinciaal geld zou daarom moeten gelden dat het Fries of de gebiedseigen talen een prominente plaats krijgen.

Voor goede voorbeelden kijkt Fryslân ook over de grens. Denk hier bijvoorbeeld aan een land als Wales. We zien voor Fryslân ook een trekkersrol in relatie tot de andere talen binnen het Nederlandse koninkrijk. Daarom willen we toe naar een structureel samenwerkingsverband met de andere taalgebieden. Daar horen met nadruk ook Aruba, Bonaire en Curaçao bij.

Streektalen (regio-gebonden) gelijkwaardig

Een bijzondere vermelding is op zijn plaats voor de Bildtse en Stellingwerfse taal. De provincie heeft een verantwoordelijkheid naar deze beide bijzondere talen op ons grondgebied. De organisaties die opkomen voor deze talen, de stichting Bildts Aigene en de stichting Stellingswarver Schrieversronte, zullen via de betroffen gemeenten moeten kunnen rekenen op een structurele subsidie in deze periode.

Verder wil de FNP het taalcadeau voor baby's blijven steunen, de relaties met Omrop Fryslân, Tresoar, de Fryske Akademy en de Afûk consolideren en de leerstoel Fries aan de Rijksuniversiteit Groningen overeind houden.